Anthony Rao, Michelle Seaton,
Tacy są chłopcy.
Wspieranie emocjonalnego i społecznego
rozwoju chłopców w wymagającym świecie
tyt. oryg.: The Way of Boys
przekł.: Joanna Majdecka
Rebis, Poznań 2011.

     Pierwszy z dwojga autorów książki Tacy są chłopcy, Anthony Rao, jest praktykującym psychologiem oraz pracownikiem naukowym Harvard Medical School, a także autorem licznych publikacji zarówno stricte naukowych jak i popularnych. I zgodnie z tym, czego możnaby się po tym krótkim biograficznym wprowadzeniu spodziewać, Rao potrafi na opisywane problemy spojrzeć zarówno z perspektywy teoretycznej jak i przez pryzmat własnego doświadczenia, a całość opisać w przystępny sposób, przywołując przy tym liczne anegdoty. Z kolei Michelle Seaton jest współautorką wielu popularnonaukowych książek (z naciskiem na pierwszy człon tego przymiotnika), więc prawdopodobnie przystępny język, którym napisana jest książka, to w dużej mierze jej zasługa.

     Tacy są chłopcy zawiera dobry przegląd najważniejszych zagadnień związanych z wychowywaniem chłopców: zaczynając od różnic między wychowywaniem chłopców i dziewczynek, przez problemy społeczne i wychowawcze, nadruchliwość, walkę o władzę w domu, problemy z rywalizacją, nadmierne przywiązanie do rodziców, fascynację złem, niechęć do szkoły, problemy ze spełnianiem wymagań nauczycieli, a także lęk rodziców o to, jakim mężczyzną będzie chłopiec, gdy już dorośnie.

      Autorzy wykazują duże zrozumienie tych wszystkich problemów oraz mają wiele empatii wobec rodziców, którzy stanowią największe grono potencjalnych czytelników. Główna teza książki, która przewija się właściwie przez wszystkie jej części, to twierdzenie, że współczesny świat stawia dorastającym chłopcom trudne do spełnienia wymagania, którego pozostają w głębokiej sprzeczności z ich naturalnym rozwojem. Zatem według autorów za problemy wychowawcze niekoniecznie należy winić dzieci czy ich rodziców, ale raczej bezduszne instytucje czy współczesną kulturę, która spycha pewne obszary życia na margines. Jest to dość kontrowersyjna teza, jako że współcześni zachodni rodzice (zwłaszcza ci, którzy sięgają po książki dotyczące wychowania) mają raczej tendencje do nadopiekuńczości, idealizowania swoich dzieci oraz obarczania winą za ich niepowodzenia wszystkich poza nimi samymi. Z drugiej strony nie jest to zmyślony problem i wystarczy przelotna tylko styczność zwłaszcza z polską szkołą, aby przekonać się, że niekoniecznie przystaje ona do naturalnego rozwoju dzieci, niezależnie od ich płci.

      Inną ważną tezą autorów jest przekonanie o naturalności i niezmienności płci. Innymi słowy – płeć kulturowa, psychiczna i biologiczna są tutaj tożsame i powinny ze sobą współbrzmieć. Nie pojawia się tu jednak popularna stereotypizacja, według której wszyscy chłopcy pasjonują się samochodami i grami zespołowymi. Sporo miejsca poświęca się też agresji – autorzy nie zachęcają do jej stosowania, ale potrafią również pokazać, iż skłonności do niej nie biorą się znikąd, a nad nawet sporym potencjałem agresywności można zapanować, o ile rodzice przyłożą się do swoich zadań.

      Dużym plusem tej książki jest pokaźna bibliografia przyporządkowana do każdego rozdziału (w większości są to pozycje z anglosaskiej literatury naukowej), która umożliwia co bardziej podejrzliwym czytelnikom sięgnięcie do literatury innej niż popularne opracowania.

     Podsumowując – Tacy są chłopcy to interesująca i solidna pozycja, zajmująco napisana i dobrze przetłumaczona, która przystępnym językiem rzetelnie przedstawia najważniejsze problemy związane z wychowywaniem chłopców we współczesnym świecie, nie wpadając przy tym w nachalne doradzanie. Książka może wydać się ciekawa zarówno obecnym jak i przyszłym rodzicom, wychowawcom, nauczycielom, pedagogom, studentom kierunków związanych z wychowaniem i rozwojem psychicznym człowieka oraz wszystkim zainteresowanym problemami wychowania we współczesnym świecie.

Jacek Gulanowski