Manuel Rosa Kolumb. Historia nieznana. tyt. oryg.: Colon la historia nunca contada przeł. Marta Szafrańska-Brandt Rebis, Poznań 2012      Kiedy w 1992 r. obchodzono 500-lecie odkrycia Ameryki sytuacja wyglądała w miarę normalnie. Za odkrywcę uchodził Genueńczyk Cristoforo Colombo, który 12 października 1492 r. wylądował na wyspie Guanahani (obecnie należącej do archipelagu Wysp Bahamskich), a później odkrył wybrzeża Kuby i Haiti.      W dwadzieścia lat po tamtych obchodach, które miały dość uroczysty charakter, zwłaszcza w USA i Hiszpanii, za sprawą bostońskiego profesora, pochodzenia portugalskiego, Manuela Rosy, definitywnie zerwano z genueńską czy nawet włoską genealogią Krzysztofa Kolumba. W swojej  książce  prof. Rosa twierdzi, że „Admirał mógł być tylko wykształconym szlachcicem znanym w Portugalii. I ostatecznie rodowitym Portugalczykiem. Mam nadzieje, że wkrótce doczekamy się nowego wielkiego odkrycie w archiwach portugalskich albo przeprowadzone zostaną […]

John Updike Miesiąc niedziel tyt. oryg.: A Month Of Sundays tłum.: Jerzy Kozłowski Rebis, Poznań 2012      Na wstępie drobne, lecz ważne zastrzeżenie; recenzja ta nie będzie skonstruowana wg zasad opracowanych przez Johna Hoyera Updike’a (1932-2009), chociaż większość z nich w pełni podzielam.      I tak; Updike zalecał, aby nie zajmować się całą dotychczasową twórczością danego autora, lecz tylko konkretną książką. Trudno jednak tę arcysłuszną uwagę stosować do autorów obcojęzycznych, których twórczość jest prezentowana na lokalnym rynku dość wyrywkowo i nie zawsze w porządku chronologicznym. W przypadku Updike’a poety, prozaika i krytyka literackiego, którego dorobek stanowi około 50 książek wydane w Polsce przekłady stanowią niespełna 30% puścizny Amerykanina. W Polsce Updike nie zaistniał jako poeta i krytyk literacki, który  podobnie jak Vargas Llosa chętnie dzielił się swoimi przemyśleniami o warsztacie  […]

Rollo May Miłość i wola tyt. oryg.: Love and Will tłum.: Helena Datner-Śpiewak i Paweł Śpiewak Rebis, Poznań 2012          W serii „Psychologia” ukazało się czwarte wydanie „Miłości i woli” znanego amerykańskiego psychologa nurtu egzystencjalnego Rollo Maya (1909-1994).      W zasadzie nie powinno się omawiać kolejnych wydań tej samej książki, gdyż jest to jedynie odnotowanie sukcesu czytelniczego. Jednak od trzeciego wydania upłynęło kilka lat; wyrosło nowe pokolenie zainteresowanych tą uniwersalną problematyką.      May reprezentował nurt badawczy zwany psychologią egzystencji (egzystencjalną). Istotą tego kierunku było całościowe, holistyczne spojrzenie na jednostkę i jej wewnętrzne psychiczne mechanizmy zachowania integralności.      O ile wczesna psychoanaliza nadwartościowała seksualność jako nieuświadomioną przyczynę wielu zachowań, a później   frommowska jej wersja zajęła się bezwiednym usymbolizowaniem zbiorowych zachowań, o tyle psychologia egzystencji, nawiązująca również do behawioryzmu, pragnęła […]

Aleksander Topolski Biez wodki. Moje przeżycia wojenne w Rosji. przełożył Piotr Wilczek, Ilustracje Aleksander Topolski, Rebis, Poznań 2011       Topolscy mieli różne talenty rysownicze. Feliks (1907-1989) był znanym malarzem i rysownikiem. Żył na emigracji w Londynie. Znany był z ciekawej, bardzo zawiłej, jakby trochę nerwowej kreski i portretów; rodziny królewskiej, członków dworu, parlamentarzystów oraz polskich żołnierzy z armii Andresa czy ludzi z emigracyjnego rządu R.P. Aleksander* (ur. 1923), autor ciekawych wspomnień z niezupełnie dobrowolnego pobytu w ZSRR, również  żołnierz Armii Andresa, później obywatel Kanady, swoją,  napisaną po angielsku, książkę ozdobił własnymi ilustracjami, które jako żywo przypominają rysunki i grafiki znakomitego, zawodnego plastyka. Sugestia? Magia nazwiska?       Naturalnie, między dwoma Topolskimi, oprócz wspólnego nomem nie zaistniało żadne pokrewieństwo. Ale pomysł z ilustracjami dobry, wskazujący na wszechstronność autora, z zawodu architekta, a […]

José Saramago Ewangelia według Jezusa Chrystusa tyt. oryg.: O evangelho segundo Jesus Cristo przełożył CezaryDługosz wyd. 2 popr., Rebis, Poznań 2011      Kościół rzymsko-katolicki ma większe kłopoty z pisarzami czy reżyserami filmowymi niż z piosenkarzami. Ci pierwsi proponują jakieś swoje wersje tematów biblijnych i jeśli to zrobią dobrze, rzecz może trącić herezją albo stanowić konkurencję dla spetryfikowanych wyobrażeń. Ci drudzy jak Darski czy Doda wykonają bezkarnie jakiś idiotyczny gest w rodzaju  podarcia Biblii lub chlapną coś, co nie świadczy dobrze o ich intelekcie czy wykształceniu.      Gdybyśmy z tego morza opowieści i fabuł wyodrębnili tematykę „jezusową” otrzymalibyśmy setki powieści, wiele filmów od słynnego „Ben-Hura” po „Ewangelię…” Passoliniego.  A do literatury pięknej trzeba dodać klasyczny już „Żywot Jezusa”  Ernesta Renana, utwór skandaliczny, który pozbawił autora katedry w Collége de France. Warto też […]

Wiktor Suworow „Żmijojad” tyt. oryg.: Zmiejejed przeł.: Anna Pawlowska Rebis, Poznań 2011        Piszący po rosyjsku, Ukrainiec Wiktor Suworow (wł. Nazwisko: Władymir B. Rezun) jest od dobrych kilkunastu lat świetnie znany polskim czytelnikom.      Takie książki jak Akwarium, Żołnierze wolności czy Lodołamacz są lekturą prawie kultową. Popularność Akwarium, zapewne, utrwalił jeszcze film, u nas, zdaje się, nieznany. Jednak „filmowa” scena spalenia, w eleganckim krematorium, żywego człowieka, nawiązująca do archetypu palenia na stosie, stała się metaforycznym obrazem KGB.      Od Kontroli, wydanej przez Rebis, podobnie jak większość książek Suworowa, mamy do czynienia z innym autorem; już nie reportażystą czy para historykiem sowieckich służb siłowych, ale z prozaikiem uprawiającym literaturę piękną, fikcję literacką. „Żmijojad”,  stanowiący trzecią część trylogii czy może tetralogii, cofa nas w czasy początków stalinowskiego terroru; procesy Zinowiewa i […]

Jolanta Drużyńska, Stanisław M. Jankowski „Ucieczki specjalnego znaczenia” Rebis, Poznań 2011         Polacy, w przeciwieństwie np. do Włochów czy Anglików, nie mają własnej, obiektywnej historii społecznej. A byłoby to dzieło ogromnie interesujące. Ważne, ze wskazaniem nie tylko na wydarzenia oraz ich dramatis personae, lecz również na reakcje i zachowania ludzi czasów minionych. A to najtrudniejsza sprawa jak twierdził filozof i polihistor José Ortega y Gasset. Trzeba przekopywać się nie tylko przez setki pamiętników, wspomnień, relacji, ale także doniesień agencyjnych, kronik towarzyskich i sądowych a nawet utworów literackich. Fikcja literacka, ta zmyślona prawda często,  bowiem kieruje nas we właściwą stronę. A w pewnych warunkach np. przy istnieniu cenzury prewencyjnej lepiej wskazuje na społeczny odbiór rzeczywistości, na styl myślenia i radzenia sobie z utrudnieniami codziennego życia. Prawdę mówiąc istnieje zalążek polskiej […]