Peter Heather Upadek Cesarstwa Rzymskiego tyt.oryg.: The Fall of the Roman Empire tłum. Janusz Szczepański Rebis, Poznań 2006 Peter Heather Imperia i barbarzyńcy. Migracje i narodziny Europy tyt. oryg.: Empires and Barbarians tłum. Janusz Szczepański Rebis, Poznań 2010        Na kolejną dostępną na polskim rynku księgarskim książkę profesora Petera Heathera z Worcester College of Oxford czekać przyszło aż cztery lata. I było warto, choć z drugiej strony postępowanie takie śmiało uznać można za dręczenie stęsknionego czytelnika. A na to powinien być jakiś paragraf.      Po raz pierwszy natknąłem się na efekty naukowej działalności profesora w roku 2006, kiedy to Rebis wydał jego znakomity „Upadek cesarstwa Rzymskiego”, który choć mógł odstraszać opasłością, okazał się lekturą wręcz ekscytującą i wręcz obowiązkową dla każdego, kto wypowiada się (lub chciałby móc to czynić) […]

  Henry David Thoreau Życie bez zasad i inne eseje   wybór, przekład, przedmowa i opracowanie: Hanna Cieplińska Rebis, Poznań 2011.        Henry David Thoreau jest w Polsce jako tako znany, na polski przełożono najgłośniejsze dzieła tego autora Walden i Obywatelskie nieposłuszeństwo, jednak nie jest on w naszej kulturze obecny w takim stopniu jak w amerykańskiej. I nie ma co dziwić się Amerykanom, w końcu Thoreau, Ralph Waldo Emerson, Margaret Fuller, Walt Whitman i inni transcendentaliści stworzyli jeden z najciekawszych (co niekoniecznie znaczy najlepszych) nurtów intelektualnych XIX-wiecznego zachodu. Sam Thoreau na trwałe wniósł do amerykańskiej kultury archetyp porzucającego cywilizację intelektualisty a do światowego słownika – pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa.        Pierwszą rzeczą, która rzuca się w oczy, gdy czytelnik sięga po najnowszy wybór esejów Thoreau jest – jakkolwiek dziwnie […]

Wojciech Mann RockMann, czyli jak nie zostałem saksofonistą ZNAK, Kraków 2010        Czasy teraz takie, że kultowym ogłaszany jest serial, którego ledwo ze dwa-trzy nadano odcinki, kultowe są podpaski, pierwsza z brzegu kretynotwórcza zabawka, żeby nie wspomnieć o – jak zauważyła nieoceniona red. Popek – okulary-„kujonki”, które „właśnie od paru miesięcy są modne” pośród naszych, za przeproszeniem, celebrytów. Jeśli jednak mówić o kultowości rozumianej prawidłowo, to nie ulega najmniejszej dla mnie wątpliwości, że kultowy jest Mann. Wojciech Mann. Twórca (i współtwórca) kultowych audycji w równie kultowej radiowej „Trójce” oraz (często) kultowych programów w absolutnie niekultowej telewizji, omyłkowo zwanej publiczną. Osobę redaktora czczą niepoliczalne tłumy wyznawców niegłupich słów  niosących niegłupie treści, słów wypowiadanych na domiar dobrego kultowym głosem. To, że nierzadko redaktor mówi ewidentne dyrdymały niczego tu nie zmienia ani […]

Mons Kallentoft Śmierć letnią porą tyt. oryg.:  Sommardöden tłum.: Bratumiła Pawłowska-Pettersson Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010         W Polsce zima, której nie lubię. Długie, chłodne wieczory, więc co innego można robić, jak nie sięgnąć po ciepły koc i książkę na okładce, której napisano: „Mieszkańcy Linköpingu nie pamiętają tak gorącego lata.”– a autora okrzyknięto nowym królem skandynawskiej powieści kryminalnej. Z reguły trudno mnie namówić na lekturę książki autora, o którym nigdy nie słyszałam. Mons Kallentoft obronił się jednak już na pierwszych stronach swojej powieści.        Linköping w Szwecji. Gorące lato, upał wszechczasów. Na obrzeżach płoną lasy. Szczęśliwy ten, kto przebywa z dziećmi na urlopie. Wydawałoby się, że młodzież, która pozostała w mieście i szuka ochłody na pobliskich kąpieliskach jest bezpieczna. Nic bardziej błędnego.        Pewnego dnia śledczy […]

Warłam Szałamow Opowiadania Kołymskie tyt. oryg. Kołymskie Rasskazy tłum.: Juliusz Baczyński Rebis, Poznań 2010          Kto przeżył nazistowski obóz koncentracyjny, w opinii Giorgio Agambena jest osobą, która daje jedynie niepełne świadectwo, wypowiadając  się przede wszystkim w imieniu tych, którzy nie przeżyli. Zamiast nich. Ponieważ – przekonuje włoski filozof – istotą świadectwa obozowych przeżyć jest całość doświadczenia, którego nie sposób poświadczyć w sytuacji, kiedy zostaje  pominięte, wpisane w życie obozu, doświadczenie śmierci. Ten kto nie przeżył, pełnię świadectwa zabrał ze sobą do grobu. Ten kto przeżył, może jedynie dać niepełne świadectwo. Kryje się w tym oczywiście nierozwiązywalny paradoks, gdyż ten, jak poświadczają różnego rodzaju pamiętniki i wspomnienia obozowe, kto przeżył, żeby dać świadectwo skazuje się na komunikację, w którą wpisana jest tylko część doświadczenia.        ,,Opowiadania Kołymskie” Warłama […]

Salman Rushdie  Luka i ogień życia tyt. oryg.:  Luka and the Fire of Life tłum.: Michał Kłobukowski Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010          „Oby zwierzęta przestały cię słuchać, a twoje własne płomienie strawiły twój głupi namiot!”- takie słowa wykrzyczał dwunastoletni Luka, nieświadom konsekwencji, jakie wywoła ten gniewny okrzyk. Salman Rushdie po raz kolejny przypomina, że słowa wielką mają moc, lecz może im jej nie wystarczyć, aby zdołały się cofnąć. Unieważnić.        Co pchnęło Lukę, młodszego syna Raszida Khalify do rzucenia takiej klątwy? Wracając ze szkoły ujrzał paradujący ulicami cyrk, zmierzający ku rzece, by rozbić tam swój namiot. Widok przygnębionych zwierząt poruszył młodzieńcze serce, a smutne oczy zamkniętych w klatce psa i niedźwiedzia zasiały w sercu Luki ogromny żal. Rozgniewany chłopiec postanowił przeciwstawić się wykorzystywaniu zwierząt, nie wiedząc […]

Salman Rushdie Harun i morze opowieści tyt. oryg.:  Haroun and the Sea of Stories tłum.: Michał Kłobukowski Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010      „Było raz sobie w kraju Alifbej smutne miasto, najsmutniejsze z miast – tak katastrofalnie smutne, że zapomniało nawet własnej nazwy. Stało się smętnym morzem, w którym całymi stadami pływały ponuryby o tak żałosnym smaku, że ludziom po ich zjedzeniu odbijało się melancholią, chociaż niebo było błękitne.”       Tak zaczyna się opowieść o Harunie, jedynym synu gawędziarza Raszida Khalify. Prawda, że zachęcająco? Ten początek tak mnie zaintrygował, że przeczytałam tę bajeczną opowieść niemal jednym tchem.            Gawędziarz Raszid zyskał sobie aż dwa przydomki: dla wielbicieli był Oceanem Pomysłów a dla zazdrosnych rywali Mistrzem Wodolejstwa. A skąd ojciec Haruna miał tak fantastyczną zdolność opowiadania swoich historii? Odpowiedź była […]

Mark Sołonin 25 czerwca. Głupota czy agresja tyt. oryg.: 25 ijunia. Głupost’ ili agressija? tłum. Jerzy Redlich Rebis, Poznań 2011      W książce tej autor zastanawia się nad istotą (wykonanego) rozkazu Stalina o ataku na Finlandię w roku 1941, którego późniejsze (już po agresji Hitlera na ZSRR) skutki nie są dla nas na pierwszy rzut oka widoczne. W recenzji „Uśpionych lotnisk…” stwierdziłem kiedyś, że to najlepsza praca Marka Sołonina i mam teraz problem: zmienić zdanie, czy też nie? Może jednak nie zmienię, lecz opinie zróżnicuję: „Uśpione lotniska…” są najlepiej napisane, a „25 czerwca…” zawiera najwięcej nowych dla mnie wiadomości, jako że traktuje o konflikcie zbrojnym pomiędzy ZSRR a Finlandią, który znałem do tej pory po tzw. łebkach, a i to niezasłużony prawię sobie komplement.      Rzecz jasna, budowanie wiedzy w oparciu […]

Jerzy Rostkowski Podziemia III Rzeszy. Tajemnice Książa, Wałbrzycha i Szczawna-Zdroju Rebis, Poznań 2010 Z tego typu książkami zawsze jest problem – prawie bez związku z warsztatem autora – wywołują niejednokrotnie skrajne emocje. Czytelnicy (częstokroć jeszcze przed lekturą) dzielą się na gorących wyznawców traktujących ich kartki z nabożeństwem większym niż Biblię i na takich, którzy odsądzając autora od czci i wiary, zarzucają mu, iż jest sensatem, mentalnym kuzynem pewnego szwajcarskiego hotelarza. Mój problem tym razem polega na tym, że po lekturze nie potrafię zaliczyć się do żadnej z tych dwóch grup: książka ani mnie nie rzuciła na kolana – nie zawieszę zamiast świętego obrazka nad łóżkiem, ani też nie jestem skłonny odmówić jej wartości i to niemałych.      Tematem książki Jerzego Rostkowskiego są tajemnice podziemi Dolnego Śląska: to, co kryje się […]

Mirka Szychowiak Jeszcze się tu pokręcę Instytut Mikołowski, Mikołów, 2010      Po pięciu latach od debiutu poetyckiego  Człap story Mirka Szychowiak  w 2010 r. zaskakuje czytelników wydaniem dwóch książek poetyckich: Jeszcze się tu pokręcę[1], wydana przez Instytut Mikołowski oraz Proszę nie płakać (Samorządowa Agencja Promocji i Kultury w Szczecinku).      Jak sama poetka stwierdza w rozmowie z Jackiem Bierutem: „(…) Pierwsza z tych książek była zaplanowana, mówię o książce Jeszcze się tu pokręcę, wydanej w Instytucie Mikołowskim. „Pisała się” tyle, ile musiała; ciągle coś było nie tak, wciąż byłam zła na tę książkę, że się nie chce zamknąć. Nie chciałam popełnić błędu „nie pierwszej młodości” – mam na myśli debiutancki tomik Człap story, którego nie jestem fanką niemal od narodzin, czyli wyjścia z drukarni. Wystarczy powiedzieć, że trzymając jeszcze ciepłą […]